شرکت AMD چجوری تاسیس شد؟

یه زمانی بود هر وقت اسم پردازنده میومد فقط شرکت اینتل بود که به ذهن آدم ها میرسید. شرکت AMD نه قدرتی داشت و نه اعتباری. اما الان یکی از غول های پردازنده‌ی دنیاست. بریم ببینیم شرکت AMD از کجا و چه زمانی شروع کرده. یکم می سال 1969 والتر جرالد سندرز یا همون جری سندرز با 7 تا از همکارانش شرکت AMD رو تاسیس کردن. جری سندرز قبلا مدیر بازاریابی شرکت Fairchild semiconductor بود که ترانزیستورهای سیلیکونی میساخت. اونم نه ترانزیستور آزمایشگاهی که پر از ایراد بودن، بلکه ترانزیستور هایی که با تعداد زیاد تولید و به بازار فروخته میشدن.

اولین محصول AMD چی بود؟

اولین هدف شرکت AMD این بود که قطعات نیمه رسانا تولید کنن. یک سال بعد از تاسیس، اولین محصولش رو که یه شیفت رجیستر به اسم AM9300 بود تولید کرد. شیفت ریجستر یه جور حافظه ی کوچیه که میتونه دیتاها رو جابه جا کنه و به سمت چپ و سمت راست بفرسته، که توی زمان خودش یه قطعه کابردی و پرفروش بود.
سال های بعد شرکت AMD رفت سراغ تولید حافظه و مدارهای منطقی و بعدش کم کم وارد بازار ریزپردازنده ها شد.

امضای قرارداد AMD با اینتل

AMD تو دهه ی 1980 یه همکاری عجیب غریب با اینتل شروع کرد. 1982 اینتل به AMD  اجازه داد که پردازنده هایی بسازه با معماری x86 و یه قراردادی امضا کرد به اسم Second source. این قرارداد برای این امضا شد چون شرکت IBM میخواست از پردازنده های اینتل استفاده کنه اما یه شرط داشت، اینکه فقط اینتل نباشه که این پردازنده هارو میسازه. اگه یه وقت مشکلی برای اینتل پیش بیاد یا قیمتش رو بالا برد، ما به یه شرکت به اصطلاح بکاپ احتیاج داریم!
این شد که اینتل بخاطر اعتبار IBM و پولی که بهش میرسید قبول کرد که این قرارداد رو با AMD ببنده. AMD هم شروع کرد به ساختن AM386، که یه کپی مهندسی شده از پردازنده ی 386 اینتل بود. امااا، هم ارزون تر بود هم بهتر. اینجا بود که اینتل ترسید و زیر قراردادش زد.
اینتل هم به AMD اعتراض کرد و در نهایت هم دادگاه به نفع AMD رای داد. آخر های دهه 90 هم با یسری محصول مثل AM486 و پردزانده های Athlon رسما خودشو کنار اینتل قرارداد. اونم به عنوان یه رقیب جدی!

دوران افول AMD

AMD فقط توی موفقیت و سرپایینی نبود. مثلا سال 2011 پردازنده های bulldozer رو معرفی کرد که توی خیلی از بنچمارک ها از سری های قبلیش هم بدتر بود و این قضیه باعث شد توی رقابت عقب بیوفته.

از طرفی همون دوره ها بود که اوضاع مالیش حسابی بد شده بود. مثلا سال 2012 شرکت بیشتر از یک میلیارد دلار ضرر کرد.
سال 2013 هم 83 میلیون دلار دیگه ضرر ثبت کرد. این وسط وضعیت مدیریتیش هم بهم ریخته شده بود.
اول هکتور رویز مدیر عامل بود که سال 2008 استعفا داد. بعد دیرک مایر اومد ولی اونم سال 2011 استعفا داد. دلیل استعفای دیرک مایر این بود که، دیرک مایر یه پردازنده ترکیبی ساخت به اسم Fusion که توی یه چیپ هم سی پی یو داشت هم جی پی یو. ایده‌ی خوبی بود ولی هنوز اونقدری سود نیاورده بود که شرکت رو از اون منجلاب ورشکستگی بیرون بیاره. هیئت مدیره هم میخواستن ینفر رو بیارن که تهاجمی تر عمل کنه و بازار موبایل و لپ تاپ رو دست بگیره و شرکت رو سریع نجات بده. دیرک مایر هم مجبور به استعفا شد.

همون سال ها بود که AMD تصمیم گرفت بخش ساخت چیپ رو جدا کنه و بده به یه شرکتی به اسم GlobalFoundries و تمرکز خودش رو بذاره روی طراحی پردازنده های بهتر. که بعدا همین قضیه باعث برگشتش به بازار پردازنده ها شد.

برگشت پر قدرت AMD با لیزا سو

AMD تو سالهای 2012 تا 2014 توی ضرر بود. تنها کاری که میکرد، ساختن چیپ های سفارشی برای کنسول های بازی و محصولات گرافیکی بود.
تا اینکه سال 2014 دکتر لیزا سو به عنوان مدیر عامل AMD  منصوب شد. کسی که کمپانی AMD رو نجات داد!
مهمترین کاری که این فرد انجام داد تشویق به طراحی معماری جدید Zen بود. معماری ای که پردازنده هاش توی هر کلاک حدود 40 درصد سریع تر کار کنن. اما وقتی Zen بیرون اومد نتیجه بهتر هم شد!
به جای 40 درصد 50 درصد افزایش سرعت داشت. این موضوع سال 2017، وقتی که پردازنده های Ryzen 7 به بازار اومدن اتفاق افتاد.

AMD دوباره شد رقیب سفت و سخت اینتل و توی همون سال به 5.3 میلیارد دلار درآمد رسید. از اون زمان تا الان، AMD در حال صعوده. طوریکه سال 2024 به درآمد 25.8 میلیارد دلار رسیده.

AMD با معماری Zen چندتا خانواده محصول خوب دیگه ای هم بیرون داد. به جز Ryzen،  Thread ripper و Epic  هم جزوشون بودن. پردزانده های Epic 24 درصد بازار سرورهارو در برداره. علاوه بر این با مایکروسافت و سونی هم همکاری کرد و پردازنده های ps5  و xbox رو میسازه. توی ابرکامپیوترها و خدمات کلود مثل Azure هم از چیپ های AMD استفاده میشه.

سهم بازار AMD توی کامپیوترهای خونگی 28 .7 درصد. توی لپ تاپ ها 22.3 درصد و توی سرورها هم  24.2 درصد بود.
در حال حاضر هم ارزش شرکت AMD 160 میلیارد دلاره.